Ένιος, Κόιντος

(Quintus Ennius, Ρουδία, Λέτσε 239 – Ρώμη 169 π.Χ.). Ρωμαίος ποιητής. Θεωρείται ο πρώτος μεγάλος ποιητής της λατινικής λογοτεχνίας και ο πατέρας του ρωμαϊκού έπους σε εξάμετρο. Ο Έ. εγκατέλειψε την πατρίδα του και πολέμησε στη Σαρδηνία. Εκεί γνώρισε τον Κάτωνα τον πρεσβύτερο, ο οποίος τον έπεισε να τον ακολουθήσει στη Ρώμη. Έγινε Ρωμαίος πολίτης το 184, απέκτησε στενές σχέσεις με τους σημαντικότερους πολιτικούς άνδρες της εποχής του και τιμήθηκε για τις γνώσεις και την ποίησή του. Ο Έ. καυχιόταν ότι είχε τρεις καρδιές, γιατί κατείχε τρεις γλώσσες: την οσκική, την ελληνική και τη λατινική. Στις τραγωδίες του μιμήθηκε κυρίως τον Ευριπίδη, αφομοιώνοντας τον ορθολογισμό και το πάθος του. Αργότερα, ο Κικέρων έκανε την ποίηση του Έ. σημαία της αρχαίας ποίησης, στην πολεμική του εναντίον των νέων ποιητών της εποχής, παραθέτοντας αρκετά αποσπάσματα από τα έργα του: εξύμνησε με συγκινητικό ενθουσιασμό τον θρήνο της ηρωίδας στην Αιχμάλωτη Ανδρομάχη και στον Τελαμώνα, καθώς και την αγωνία του Αλκμέωνα την ώρα που τον βασάνιζαν οι Ερινύες, το παραλήρημα της Κασσάνδρας και τις κατάρες του Θυέστη. Εκτός από τις τραγωδίες με ελληνικά θέματα, από τις οποίες ιδιαίτερα γνωστή είναι η Μήδεια, ο Έ. έγραψε δύο praetextae με θέμα τις Σαβίνες και την Αμβρακία. Ωστόσο, το όνομά του συνδέθηκε κυρίως με τα Χρονικά, ένα έπος σε 18 βιβλία, που πιθανόν υποδιαιρούνται σε τριάδες ή εξάδες, από το οποίο σώζονται αποσπάσματα περίπου 600 στίχων. Σε αυτό ο Έ. ήταν ο πρώτος Ρωμαίος ποιητής που υιοθέτησε το εξάμετρο (που χρησιμοποιούσε ο Όμηρος), για να εξιστορήσει όλη τη ρωμαϊκή ιστορία, από την εποχή της Τροίας και του Αινεία έως την εποχή του. Ο Έ. πίστευε, πιθανόν σύμφωνα με την πυθαγόρεια διδασκαλία της μετεμψύχωσης, ότι ήταν μετεμψύχωση του Ομήρου, επισύροντας τις ειρωνείες των μεταγενεστέρων (Οράτιος). Στα έργα του Έ. συγκαταλέγονται επίσης οι Σάτυρες, διδακτικού χαρακτήρα, καθώς και ορισμένα έργα μικρότερης σημασίας: για τη μαγειρική τέχνη (Ηδυφαγητικά), για την ποικιλία των προτιμήσεων και για διάφορες συμβουλές (Προτρεπτικός). Στον Επίχαρμο, ένα είδος κοσμολογικής θεωρίας, αφιερωμένο στον ποιητή Επίχαρμο, όπως και στον Ευήμερο, έργο εμπνευσμένο από την περίφημη θεωρία σύμφωνα με την οποία οι θεοί ήταν ισχυροί άνθρωποι που μεταγενέστερα έγιναν αντικείμενο λατρείας, ο Έ. εξέφρασε τους φιλοσοφικούς του στοχασμούς. Η μορφή του Κόιντου Ένιου σε ψηφιδωτό του 3ου αι. π.Χ. (Τρήρ, Rheinisches Landes Museum).